University of Agricultural & Natural Resources(Sari-Iran)

   

روش جمع آوری علمی گیاهان

   
     
       
 

1– برداشت گياه: قسمتهاي زيرزميني گياه به کمک بيلچه و يا كلنگ از خاک خارج می گردد .گل بدون پياز پس از خشك شدن، رنگش از بين خواهد رفت .

2 – انتخاب نمونه : گياه بايد كامل ، سالم و شاداب باشد . منظور از كامل بودن آن است كه داراي ريشه ، ساقه ، برگ ، گل و ميوه باشد و منظور از سالم بودن گياه آن است كه عاري از آفت و يا بيماري باشد همچنين گياه بايد شاداب و جوان باشد . در مورد گياهان درختي يك گل آذين با دو برگ زيرين آن كافي است . در مورد گياهان پيازدار ، پياز بايد جداگانه خشك شود .

3 – يادداشت مشخصات محلي : از قبيل محل جمع آوری، تاريخ جمع آوري ،طول و عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، شیب زمین، نوع خاك، وضعیت گیاه، فراوانی گیاه، نام محلی گیاه، کاربرد محلی گیاه،  وضعيت آب وهوا (دما-رطوبت- جهت و سرعت باد- و . . .)، علامت گذاری برای برداشت میوه  مي باشد .

4 – حمل گياه : پس از انتخاب نمونه، آن را  شماره گذاری نموده و داخل کیسه پلاستیکی قرار می دهیم. سپس در اسرع وقت به آزمايشگاه منتقل می کنیم. کیسه پلاستیکی باعث كاهش تبخير و عدم از دست رفتن آب گياه مي گردد .

5 – تميز كردن گياه : در صورت وجود گرد و خاك ویا گل بر روي ريشه و يا ساقه و برگ، گياه موردنظر  آن را با آب فراوان شستشو مي دهيم و پس از آن اندامهاي خشك شده و يا آلوده به آفت و بيماري را با قيچي جدا مي كنيم .

6 – آب گيري از گياه : به وسيله كاغذ خشك كن و يا كاغذ روزنامه تميز آب گيري از گياه صورت می گیرد.

7 -  پهن كردن و مرتب كردن گياه : بدين صورت كه گياه مورد نظر را میان برگ های روزنامه قرار داده و تك تك اندامها مخصوصاً برگها و گلها  كاملاً بر روي روزنامه پهن می گردد .

8 – پرس كردن :  در اين مرحــله جهت پرس كردن از يك تخته صاف و يا چند كتاب استفاده ميكنيم . عمل پرس را در هواي خشك به مدت 24 ساعت و در هواي مرطوب به مدت 5 الي 6 ساعت انجام ميدهيم . در غيراينصورت گياه سياه شده و مي پوسد .

9 -  هوا دادن : پس از عمل پرس نیم الي یک ساعت هوادهي صورت می گیرد . اگر برگها و يا گلها چروكيده شوند باید فشار بيشتری در مرحله پرس بعدی اعمال گردد. درصورتی که قطر ساقه زياد باشد و مانع رسیدن فشار بر روي برگها گردد از قطعات بريده روزنامه جهت پركردن فضاي خالي استفاده می شود . زمانیکه پژمردگی برگها مشاهده گردید مرحله بعدی پرس آغاز می گردد.

10 – ادامه عمل پرس كردن و هوا دادن : اين عمل طي 3 روز بايد تكرار شود . خشک کرده گياه به ميزاني انجام  می یابد كه مقدار كمی آب در بافت گياهي باقي بماند و گياه پس از خشك شدن قابلیت انعطاف داشته باشد.

11 – چسباندن گياه :  گياه را بر روي كاغذ مخصوص ( مقوائي ) با استفاده از نوارهاي كاغذي باريك كه در دو انتهاي آن از چسب مايع استفاده گردیده چسبانده می شود و یا گیاه با سوزن و نخ به صفحه مقوایی دوخته می شود.

12 – چسباندن برچسب يا اتيكت : پس از خشك كردن و چسباندن نمونه گياهي موردنظر بايست برچسبي در گوشه سمت راست  و پائين كاغذ مقوائي با مشخصات زیر به ترتيب از بالا به پائين نوشته شود :

اسم موسسه، نام هرباریوم، نام علمي تيره(family)، نام علمي گياه(binomial name) ، نام فارسي گياه(common name)، محل جمع آوری(location)، تاريخ جمع آوري(date) ، جمع آوری کننده(collector).  نوع خاک(soil)، وضعیت گیاه(habit) و شناسایی کننده(remarker).

 13 تعيين نام علمي تيره و نام علمي گياه : در اين مرحله با استفاده از كليدهاي گياهشناسي موجود اين عمل صورت می پذیرد . كه البته مستلزم تجارب و تخصص بسياري مي باشد .

14 نگهداري گياه : در انتها گياه را داخل پوشه هاي كاغذي گذاشته و در جعبه هاي مناسب و مخصوص اين كار نگهداري مي شود . به محل نگهداري اين نمونه هاي گياهي هرباريوم گويند . نكته قابل توجه آنكه نمونه هرگز داخل كيسه هاي پلاستیکی قرار نمي گیرد چراكه محيطي مرطوب ايجاد نموده و باعث پوسيدگي گياه مي شود .